Ampelografska ispitivanja

Autohtone i regionalne sorte imaju veliki broj sinonima koji su karakteristični za različita vinogradarska geografska proizvodna područja, pa čak i za lokalna mesta. Često za različite sorte postoje i homonimni nazivi, što sve usložnjava identifikaciju i ispitvanje sorti. Pored toga, zbog dugogodišnjeg gajenja autohtonih i regionalnih sorti došlo je do određenih mutacionih promena tih sorti, pa naše stare sorte imaju veliki broj biotipova, odnosno potencijalnih klonova.

Tokom višegodišnjeg istraživačkog i stručnog terenskog rada u svim srpskim vinogradarskim područjima, Centar za vinogradarstvo i vinarstvo je utvrdio izvestan broj lokalnih sinonima za iste, kao i homonima za različite sorte. Takođe, kroz terenski rad proteklih nekoliko godina i opštu identifikaciju sorti na preko 18.000 vinograda, Centar je utvrdio određene razlike po pitanju morfoloških osobina kod, pre svega tradicionalnih sorti.

U cilju identifikacije sorti i utvrđivanja mutacionih promena kod sorti vinove loze koriste se ampelografske i ampelometrijske metode, ali takođe i različite molekularne metode, odnosno analize DNK.

Ampelografsko opisivanje autohtonih i regionalnih sorti Centar za vinogradarstvo i vinarstvo radi počevši od pedesetih godina prošlog veka, kada su dr Zirojević i drugi istraživači Centra za vinogradarstvo i vinarstvo opisali najveći broj sorti gajenih u Srbiji. Tada je naučno ustanovljeno da sorta Prokupac pored standardnog ima još četiri različita varijeteta, kao i da se druge autohtone i regionalne sorte karakterišu velikom varijabilnošću.

Uprava za zaštitu bilja, Odeljenje za priznavanje sorti, trenutno u okviru EU tvining projekta „Jačanje kapaciteta fitosanitarnog sektora u oblasti priznavanja biljnih sorti, uključujući i ovlašćene organizacije“, uz pomoć italijanskih i domaćih stručnjaka, sprovodi aktivnosti na opisivanju morfoloških osobina najznačajnijih autohtonih i regionalnih sorti vinove loze. Ovim projektom će se dobiti detaljni podaci o morfološkim osobinama, odnosno karakteristikama sorti, čime će se dobiti bazni standardi po pitanju osobina naših sorti i omogućiti dalja naučna i stručna ispitivanja i klonska selekcija autohtonih i regionalnih sorti. Više o projektu možete naći ovde http://www.sorte.minpolj.gov.rs/  , kao i http://www.twinning4sorte.eu/ .

Ampelografska opisivanja se vrše na osnovu detaljnih deskriptora tri međunarodne organizacije:

– OIV (Međunarodna organizacija za vinovu lozu) http://www.oiv.int/

– UPOV (Međunarodna unija za zaštitu novih biljnih sorti) http://www.upov.int/portal/index.html.en

– IBPGR (Međunarodni savet za biljne genetičke resurse) https://cgspace.cgiar.org/handle/10568/45742

Centar za vinogradarstvo i vinarstvo u okviru svojih ispitivanja i klonske selekcije koristi pre svega desktiptore za opisivanje morfoloških osobina sorti vinove loze OIV-a http://www.oiv.int/public/medias/2274/code-2e-edition-finale.pdf

Opisivanje karakteristika sorti vinove loze obuhvata ispitivanje botaničkih, bioloških i privredno-tehnoloških osobina.

Ampelografska ispitivanja uključuju sledeća istraživanja:

– Ampelografsko-botanički opis sorte:

            – Vrh mladog lastara,

            – Mlad lastar,

            – Zreo lastar,

            – List,

            – Cvet,

            – Grozd i bobica,

            – Semenke;

– Agrobiološke karakteristike sorte:

            – Karakteristike vegetacionog perioda,

            – Bujnost i karakteristike rasta,

            – Rodnost,

            – Otpornost prema bolestima i štetočinama,

            – Otpornost prema niskim temperaturama,

            – Sortna agrotehika,

            – Kvalitet grožđa,

            – Afinitet sa loznim podlogama;

– Privredno tehnološke karakteristike sorte:

            – Mehanički sastav i svojstva grozda i bobice,

            – Hemijski sastav grozda,

            – Vrste proizvoda od grožđa;

– Varijacije i klonovi u okviru sorte;

– Rejonizacija sorte.

U okviru aktivnosti na klonskoj selekciji autohtonih i regionalnih sorti, Centar za vinogradarstvo i vinarstvo vrši identifikaciju sorti i opis biotipova, odnosno potencijalnih klonova po skali kojim se određuju karakteristike na kvantitativan način. Pored toga, prilikom terenskog istraživanja i stručnog rada, stručna služba Centra za vinogradarstvo i vinarstvo fotografiše najvažnije karakteristike i vodi bazu podataka fotografija i osobina ispitivanih varijeteta autohtonih i regionalnih sorti. Takođe, kroz saradnju sa domaćim i stranim naučnim i stručnim institucijama, obezbeđuju se uslovi za genetičku karakterizaciju sorti, složena ampelografska istraživanja i ispitivanje određenih parametara kvaliteta grožđa i vina.